---

5 transcripted pages

---

Chapter 1 Page 1

(208)

1669
28 Mey

[...]

[IN DE KANTLIJN: Aanstootelijke passages in het Boek, geintituleert heilsaame Maximen van Holland, geimprobeert.]

DE Heeren Gedeputeerden der Stad Leyden, hebben uit den naame en van weegen de Heeren haare Principaalen ter Vergaderinge gerepresenteert, dat met Octroy van haar Edele Groot Mog. van date den 10 December 1668 was gedrukt, en vervolgens ook alomme versonden en gedistribueert seeker Boek, geintituleert Aanwysinge der Heylsaame Politicque Gronden en Maximen van de Republyke van Holland en Westfriesland, en dat gemelde Heeren haare Principaalen, na lecture van de considerabelste Capittelen daar inne vervat, hadden ondervonden, niet alleen veele scherpe, aanstootelyke en onbehoorlyke expressien, soo ten respecte van een gesustineerde vrye oeffeninge van alle Religien en Secten in deese Landen, als van de Bedienaars des H. Evangelie, en van alle anderen die deselve wyse en onbepaalde oeffeninge, volgens haar Edele Groot Mog. meenigvuldige Resolutien en Placaaten, souden willen bestraffen, nemaar ook dat den Autheur van het selve Boek ten opsigte van de Vrienden, Bondgenooten en Geallieerden van deesen Staat, mitsgaders van de Verbonden, Tractaaten en Confoederatien die den selven Staat met eenige Koningen, Princen, Staaten of Republicquen soude moogen oprigten, sig daar inne van veele abusive en erroneuse stellingen, als meede van verscheide seer vinnige en offensante passages hadde gedient.

Dat meede den selven Autheur in sijne Voorreeden hadde gedaan invloeyen onder anderen deese twee volgende Perioden. Soo hebbe ik van Hollands en Westvrieslands heilzaame Politicque Gronden en Maximen ook soo veel derven spreeken als Hollands Interest my verpligtede, en al het selve na aandagtig overleg van eenige jaaren en (gelyk men omtrent soodanige Politicque Schriften behoorde te doen) niet dan met voorweeten en onder de gunstige bescherminge myner natuurlyke Opperheeren en Edele Groot Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland ten Drukpersse overgeeven willen. En op het einde van deselve Voorreeden: het welk op dat seekerlyk geschiede, soo verleene den goeden God ons lang soo gelukkige tyden dat men volgens de Acte van indemniteit hier te Lande en in de Vergaderinge der Ed. Groot Mog. Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, en ook daar buiten alles denken, en

---

Chapter 1 Page 2

(209)

1669
28 Mey

ook schryven mooge ten dienste des welgemelden Vaderlands. Misbruikende alsoo hooggemelde haar Ed. Groot Mog. Brieven van Octroy, omme de voorsz sijne particuliere opinien en haatelyke expressien quasi onder der selver publicq adveu en approbatie te doen voorkoomen, mitsgaders de goede en loffelyke intentie van den Staat ten respecte van de voorsz Acte van indemniteit soodanig misduidende, als of daar door aan ieder een gegeeven soude zyn een onbepaalde liberteit, omme alle licentieuse Geschriften sonder onderscheid in deese Landen te moogen doen drukken en dissemineeren. Dat dienvolgende de Heeren haare Principaalen by provisie die ordre in den haaren hadden gesteld, dat alle Exemplaaren opgehaald, en op het Raadhuis geconsigneert waaren geworden, versoekende dat haar Ed. Groot Mog. daar omtrent soodanige verdere voorsieninge souden believen te doen, als deselve voor den dienst en de gemeene ruste van het Land, mitsgaders tot voorkoominge van alle offensie in reguarde van deeses Staats Geallieerden en Bondgenooten souden bevinden te behooren.

Waar op gedelibereert, en de Vergaderinge de hier vooren aangetoogen passages, mitsgaders die Paginis 65, 279, 280, 293, 297, 298, 299, 303 en 204, in het voorsz Boek staan geinsereert, onder meer anderen pro exemplis voorgeleesen, als meede in agtinge genoomen zynde de remonstrantie op den naame des Synodi van Zuyd- en Noordholland aan haar Ed. Groot Mog. by Requeste gedaan, tendeerende, om by deselve teegens het voorsz Boek, ten respecte van de voorsz en meer andere passages, voor soo veel daar by de Kerkelyke ordre, en den Gereformeerden Godsdienst mogte weesen verongelykt, de noodige voorsieninge gedaan te werden; Is goedgevonden en verstaan, dat de voorsz Brieven van Octroy by haar Ed. Groot Mog. op den 10 December laatstleeden aan den Boekdrukker Pieter Hackens verleent, sullen werden gehouden voor ingetrokken en gerevoceert, gelyk deselve daar vooren gehouden werden mits deesen, met verklaaringe, dat de intentie van haar Ed. Groot Mog. in het verleenen van het voorsz en andere diergelyke Privilegien nooit anders is geweest, als alleen om de Impetranten van deselve Privilegien teegens het nadrukken van de Boeken, daar op dan deselve souden moogen staan, soo veel doenlyk, te verseekeren, en geensints om daar meede den inhouden van alsulke Boeken in het geheel of ten deele te authoriseeren, veel min om deselve onder de publicque protectie en bescherminge van den Staat eenig meerder credit, aansien of reputatie dan alle andere particuliere Boeken, met soodanige Privilegien niet gemunieert zynde, te geeven, en op dat voor het toekoomende alle occasien van misverstanden daar omtrent moogen werden vermyd, soo werd wel expresselyk by deesen gestatueert, dat in alle Privilegien en Octroyen die na date deeses over het drukken van eenige Boeken en Geschriften sullen werden geimpetreert, de voorsz haar Ed. Groot Mogende meininge met klaare en convenable woorden sal werden uitgedrukt, gelyk dan nog verder werd verklaart, dat de bekende Acte van indemniteit by den Autheur van het voorsz Boek seer verkeerdelyk, en teegens haar Ed. Groot Mog. notoire intentie, is geappliceert op het licentieus schryven en drukken van Boeken en Geschriften. En dat haar Ed. Groot Mog. by deselve Acte,

---

Chapter 1 Page 3

(210)

1669
28 Mey

nogte ergens by eenige andere Resolutien of Placaaten de voorsz licentie, het zy uitdrukkelyk, het zy implicite toegestaan, veel min van de Wetten, Reglementen en Placaaten by haar teegens het schryven en drukken van schandaleuse, lasterlyke en ongeoorloofde Boeken en Geschriften in het minsten hebben gedispenseert.
En alsoo by de voorsz aangetooge Perioden, de Geallieerdens van den Staat, en der selver Maximen seer injurieuselyk, en op een seer chocquante manier getraduceert, het respect van de publicque Kerk, en van der selver Dienaaren geledeert, mitsgaders de candeur en integriteit van den Staat met seer aanstootelyke en detestabele positiven en expressien aangetast word, ook mitsdien het voorsz Boek in veele passages aanleidinge soude geeven, om de voorsz Geallieerdens en Bondgenooten teegens deesen Staat aan te hitsen, en der selver gemoederen van de Hooge Regeeringe geheel en al te abalieneeren, als meede om de Subjecten van deese Provincien, en alle anderen te insinueeren veele pernicieuse, detestable en verfoeyelyke Maximen, meedebrengende, dat men niet langer schuldig is Alliantien en be-eedigde Verbonden te houden en te presteeren, als de observantie van eed en trouw met het interest van de Republicque kan werden gecompasseert; zynde Gronden en Maximen, die by alle Menschen, maar voornaamentlyk by deesen Staat (die altyd haare hoogste glorie heeft gesteld in een religieuse observantie van Tractaaten, Verbonden en Alliantien) behooren te zyn en te blyven in een eeuwigen afschrik en execratie. En eindelyk ook om de Kerkendienaars te verdenken, en de gemoederen der Gemeinte van deselve te vervreemden; soo hebben haar Edele Groot Mog. wel willen verklaaren, gelyk sy doen mits deesen, dat sy de voorsz opinien en maximen altyd hebben gehouden, en nog houden in de hoogste abominatie, dienvolgende verstaan, dat by Publicatie alomme te doen het voorsz Boek ten respecte van de voorsz gronden en passages gedesadvoyeert en geimprobeert, de Exemplaaren ingetrokken en verduistert, en ten dien einde op her spoedigste aan den Hove, en de Officiers in de Steeden de noodige ordres afgesonden sullen werden.

Dat meede geschreeven sal werden aan den voorsz Hove, ten einde by deselve op den Autheur van her voorsz Boek mooge werden geinquireert, omme deselve ontdekt zynde, alsdan by den Officier sijner residentie soodanig geprocedeert te werden, als na exigentie van saaken bevonden sal werden te behooren.

Volgt de voorsz te doene Publicatie
DE Staaten van Holland en Westvriesland, Allen den geenen die deesen sullen sien of hooren leesen, Salut, Doen te weeten, Dat onlangs met Onse Brieven van Octroy en Privilegie daar toe sub- en opreptivelyk verkreegen, is gedrukt en uitgegeeven seeker Boek, geintituleert, Aanwysinge der heilsaame Politicque Gronden en Maximen van de Republicque van Holland en Westfriesland, by het welke niet alleen de Bedienaars des H. Evangelie met seer harde, aanstootelyke en injurieuse expressien aangetast, en in haar respect gesugilleert werden, maar daar in ook teegens de Vrienden, Geallieerden en Nagebuuren van deesen Staat zyn uitgespoogen veele onwaaragtige, injurieuse en Ons ten

---

Chapter 1 Page 4

(211)

1669
28 Mey

hoogsten mishaagende positiven en Perioden, capabel om deselve teegens den voorsz Staat aan te hitsen, en der selver gemoederen van de Hooge Regeeringe geheel en al te abalieneeren; Dat ook den Autheur van het voorsz Boek de goede trouwe, candeur en integriteit van den selven Staat, in het opregten en onderhouden van haare Alliancien, Verbonden en Tractaaten op een uitsteekende wijse gequetst, mitsgaders in de gemoederen van de Menschen geinsinueert heeft veele pernicieuse, verfoeyelyke en detestable maximen meedebrengende, dat men niet langer schuldig is Alliancien en be-eedigde Verbonden te presteeren, als de observantie van eed en trouw met het interest van de Republicque kan werden gecompasseert, en alsoo deese en diergelyke maximen, expressien en stellingen by ieder een, en voornamentlyk by deesen Staat, die altyd haare hoogste glorie heeft gesteld in een religieuse observantie van de Tractaaten en Verbonden met de uitterste abominatie moeten werden gedetesteerd en verfoeyt, en daar aan ten hoogsten geleegen is, dat door soodanige injurieuse, onwaaragtige en chocquante Boeken en Geschriften, de Vrienden en Geallieerden van den selven Staat in haar respect en waardigheid niet moogen werden verkort, nogte verswakt den band van Alliantien, Tractaaten en Confoederatien, als het eenig middel waar door de Koningen, Princen, Staaten of Republicquen aan den anderen konnen werden geassocieert, en Wy niet anders als met de uitterste indignatie hebben konnen aansien, dat den Autheur de voorsz en meer andere ruineuse en offensante Maximen en Sustenuen van gelyke nature die in het voorsz Boek nog verder souden moogen influeren, heeft willen doen voorkoomen onder Onse voorsz Brieven van Octroy, even of Wy alle de voorsz schaadelyke en schandelyke injurien, mitsgaders verkeerde gronden souden hebben willen authoriseeren:
SOO IS 'T, dat Wy daar teegens willende voorsien, hebben ingetrokken en gerevoceert, gelyk Wy intrekken en revoceeren mits deesen, de voorsz Onze Brieven van Octroy van date den 10 December 1668, niet willende dat den Boekdrukker Pieter Hackens, of iemand anders, sig daar meede directelyk of indirectelyk sal behelpen; Verklaaren het voorsz Boek in veel ingredienten of passages, en insonderheid alwaar van de Predikanten, de Geallieerdens, Onse Bondgenooten, en effecten van de Tractaaten, Alliantien en Confoederatien, en andere diergelyke materien als booven is gehandeld, te weesen injurieus, lasterlyk en ten hoogsten detestabel, gelyk Wy dan mits deesen den voorsz Pieter Hackens en Consorten, mitsgaders alle anderen van wat conditie, Neeringe of qualiteit hy soude moogen zyn, wel expresselyk verbieden deselve Boeken en Exemplaaren aan iemand te verkoopen of te versenden, nog ook deselve in eenige andere Taalen te translateeren, en alsoo getranslateert of andersints te drukken, te verkoopen of te versenden, directelyk of indirectelyk, op poene van ses honderd Caroli guldens, booven de ver-

---

Chapter 1 Page 5

(212)

1669
28 Mey

beurte van de Exemplaaren, en verdere arbitrale correctie, soo als na de geleegenheid en de circumstantien van der saake bevonden sal werden te behooren. Lastende en beveelende Onsen Procureur Generaal, Onse Officiers in de Steeden, en alle anderen de voorsz Boeken en Exemplaaren alomme op te haalen en te supprimeeren, etc.

[...]


Transcription by: Stef van Gompel